Interjú Schmidt Máriával

Rozmowa: Dr Mária Schmidt, dyrektor Muzeum Terroru w Budapeszcie

Rz: Muzeum, którym pani kieruje, powstało w 2002 r., a więc dopiero 13 lat po obaleniu komunizmu. Dlaczego tak późno?

Dr Mária Schmidt: Upadł totalitarny system, ale pozostali po nim ludzie, którzy mieli ogromne wpływy.

Robili wszystko, by utrzymać monopol na swoją wizję najnowszej historii. Aby to ich opowieść pozostała jedyną obowiązującą, by prawda nie wychodziła nazbyt na światło dzienne.

A może dlatego, że nie ma na muzeum zapotrzebowania, bo to „kwestia już dawno miniona˝?

Przeciwnie. Gdy socjalistyczny rząd ogłosił, że zlikwiduje Muzeum Terroru, w naszej obronie stanęły tysiące obywateli. Do dziś każdego dnia przychodzi do naszego muzeum półtora tysiąca zwiedzających. Znamienne, że w ogromnej większości są to ludzie młodzi.

Czy Polacy też powinni stworzyć taką instytucję?

Nie zdradzę tajemnicy, że Lech Kaczyński, ówczesny prezydent Warszawy, gdy zobaczył Muzeum Terroru, złożył taką deklarację. Dlatego przyszli twórcy Muzeum Powstania Warszawskiego wcześniej byli zobowiązani, by zobaczyć naszą placówkę. Sądzę, że Polacy ją powołają. Chętnie w tym pomożemy.

Autor dziękuje za pomoc panu Imre Molnárowi, radcy Ambasady Republiki Węgier w Warszawie

Schmidt Mária villáminterjú a Rzeczpospolitában (szó szerinti fordítás)

Rz: A Múzeum, melyet ön irányít 2002-ben jött létre, vagyis 13 évvel a kommunizmus bukása után. Miért kellett ennyit várni?

SM: A totalitárius rendszer megbukott ugyan, de megmaradtak azok az emberek, akik rendkívüli befolyással bírtak abban az időben. Mindent megtettek annak érdekében, hogy monopol helyzetben maradjanak a történetírás tekintetében. Azért is, hogy az ő történelemfelfogásuk legyen az egyetlen kötelező és az igazság na lásson napvilágot.

Rz: Lehet, hogy azért, mert a múzeumra nincs szükség, hiszen „régmúlt idők kérdése”?

SM: Épp fordítva. Amikor a szocialista kormány azt hangoztatta, hogy likvidálja a Terror Házát, akkor több ezer állampolgár állt ki mellettünk. A mai napig naponta másfélezer ember látogatja a kiállítást. Említésre méltó, hogy ezek az emberek többségében fiatalok.

Rz: A lengyeleknek is létre kellene hozniuk egy hasonló intézményt?

SM: Nem árulok el titkot, amikor Lech Kaczyński Varsó főpolgármestereként meglátta a Terror Háza Múzeumot, tett egy ilyen deklarációt. Éppen ezért a Varsói Felkelés Múzeumának a későbbi megalkotói kötelességüknek érezték, hogy meglátogassák a mi intézményünket. Úgy gondolom, hogy a lengyelek is létre fogják hozni. Szívesen segítünk nekik ebben.